Almanya’da okullarda sunulan inanca dayalı İslam Din Dersleri ile ilgili bir rapor yayınlandı. Rapora göre ülkede 60 bin öğrenci İslam Din Dersi’ne katılıyor.
Almanya’da okullarda sunulan inanca dayalı İslam Din Dersleri ile ilgili bir rapor yayınlandı. Rapora göre ülkede 60 bin öğrenci İslam Din Dersi’ne katılıyor.
Daha önce Almanya’daki İslam ilahiyatı fakülteleri hakkında uzmanlık raporu yayınlamış olan Bilim ve Toplumda İslam Akademisi (AIWG) geçtiğimiz günlerde Almanya’daki İslam Din Dersi’ni ele alan bir rapor yayınladı.
Rapora göre Almanya genelinde eğitim gören toplam 8.3 milyon öğrenciden yaklaşık 60 bini İslam Din Dersi’ne (İDD) katılıyor. Bu, ülke genelindeki öğrencilerin yüzde 0.7’sinin İDD alması anlamına geliyor. Katolik ya da Protestan Din Derslerine katılan öğrencilerle kıyaslandığında (yüzde 35) bu oran hayli düşük. Rapora göre Almanya’da yaklaşık 580 bin Müslüman öğrenci var ve bu öğrencilerin çoğu İDD’ye katılmak istese de birçoğu bu ders okullarında sunulmadığı için onun yerine “Değerler Eğitimi” gibi derslere katılıyor.
Almanya’da İslam Din Dersi’nin Ortaya Çıkışı
Almanya’da İDD serüveni 1970’lere dayansa da, ilk denemeler 90’lı yıllarda yapılmıştı. 2008 yılında Alman İslam Konferansı okullarda inanca dayalı İDD sunulması yönünde tavsiyede bulunmuştu. 2010 yılında ise Alman Bilim Konseyi bu dersi verebilecek İslam din dersi öğretmenlerinin ve ilahiyatçıların yetiştirilmesi gerektiği yönünde öneriler açıklamıştı.
Bugün Almanya’da İDD bazı eyaletlerde müfredatın bir parçasıyken, bazı eyaletlerde ise İDD konusunda yeni yeni denemeler yapılıyor. Bazı eyaletlerde İDD hiç verilmezken, bazı yerlerde de inanca dayalı olmayan, yani İslami açıdan ve Müslüman bir öğretmen tarafından olmaksızın tarafız şekilde “İslam bilgisi” (Alm. “Islamkunde”) dersi veriliyor. Almanya’da İslami cemaatlerin kamu tüzel kişiliğine sahip bir dinî cemaat olarak tanınmaması nedeniyle İDD hukuki açıdan Katolik ve Protestan Din Dersleriyle eşit olarak görülmüyor ve müfredatın oluşturulmasında genel anlamda farklı İslami kuruluşların etkisi oluyor.
İslam Din Dersi’nin Amaçları
Raporda belirtildiğine göre, Almanya’daki okullarda İDD ile Müslüman öğrencilerin kendi dinlerini tanımalarının yanı sıra öğrencilerin dinî olgunluğa erişmeleri, ayrıca çok yönlü bir toplumda yaşamak ve hem din içerisinde hem de dinler arasında farklı düşünceleri hoş görmekle ilgili kendilerini geliştirmeleri amaçlanıyor.
Raporda İDD için yeterli öğretmen yetiştirmenin önemi özellikle vurgulanıyor ve İDD’nin diğer din dersleriyle aynı saygıyı görebilmesi için bu öğretmenlerin Alman üniversitelerinde yetişmesi ile belirli bir standartta pedagojik altyapıya sahip olmaları gerektiği savunuluyor. Ayrıca bu konuda yeterli araştırmaların henüz bulunmadığı da raporda belirtiliyor.
İDD için müfredatların ve ders kitapları gibi öğrenim materyallerinin oluşturulmasına Almanya’daki ilahiyat fakülteleri önemli bir katkı sağlıyor. Bunun yanı sıra inanca dayalı olan İDD öğretmenlerine icazet vermek için kilise gibi bir kurum olmadığı için, bazı eyaletlerde bu yetki, farklı Müslüman cemaatlerden oluşan ve İDD’den sorumlu olan komisyonlar tarafından üstleniliyor.
İslam Din Dersi’ne Dair Değerlendirmenin Sonuçları
Son senelerde Kuzey Ren-Vestfalya, Bavyera ve Aşağı Saksonya’da gerçekleştirilmiş olan bilimsel değerlendirmeler sonucunda İDD’nin her üç eyalette de hem öğrenciler hem de veliler tarafından yüksek miktarda kabul ve saygı gördüğü ve beklentileri karşıladığı tespit edilmiş durumda. Kuzey Ren-Vestfalya’da öğretmenlerin de dersin gidişatından memnun olduğu, fakat İDD öğretmenlerine daha fazla öğretim materyali ve icazetin verilmesi konusunda şeffaflık diledikleri raporda belirtiliyor. Bunun yanı sıra Bavyera eyaletindeki değerlendirmede veliler tarafından bu dersin daha da geliştirilmesi gerektiği belirtilmiş ve dersin radikal öğretmenler tarafından verilme ihtimali eleştirilmiş. Aşağı Saksonya eyaletindeki değerlendirmenin sonucuna göre ise İDD kapsamında öğrencilerin aileden ve camiden aldıkları dinî eğitimin azaldığı iddia ediliyor.
Raporu yayınlayan Bilim ve Toplumda İslam Akademisi (AIWG), İDD gibi yeni bir dersin Almanya’da iyi tutunabilmesi için daha düzenli ve geniş kapsamlı araştırmalar, analiz ve istatistiklerin gerekli olduğunun altını çiziyor.
Koşullar: İslam Din Dersinin Yasal Şartları
Alman Anayasasının din özgürlüğü ilkesine bağlı olarak devlet tarafından sağlanması gereken İDD’nin sunum koşullarından birisi de söz konusu din dersini temsil edecek bir dinî cemaatin bulunması. Devlet tarafsızlığını korumak adına derslerin içeriklerine müdahale etmemekle beraber sadece pedagojik unsurlara dikkat edilmesi için gözlemleme ve denetleme hakkına sahip. Bu yüzden öğretmenlerin ve müfredatın devletin standartlarında olması büyük önem arz ediyor. İDD’nin her yerde sunulması önündeki en büyük engel ise rapora göre İslam’ın Almanya’da bir dinî cemaat olarak tanınmamış olması. Raporda, Hessen’de dinî cemaat olarak tanınan Kadıyani Cemaati ise bir istisna olarak kabul ediliyor.
İki Farklı Konsept: “İslam Bilgisi” Dersi ve İnanca Dayalı İslam Din Dersi
İslami cemaatlerin tanınmaması nedeniyle İDD’nin sorumluluğu Müslüman cemaatlere tam olarak yüklenemediğinden, birçok eyalette farklı Müslüman cemaatlerden oluşan ve bu görevi üstlenen komisyonlar var. Baden-Württemberg, Kuzey Ren-Vestfalya ve Aşağı Saksonya gibi eyaletlerde bu komisyonlar mevcutken, Bavyera ve Schleswig-Holstein’da İDD yerine “İslam Bilgisi” isimli ders devlet himayesinde veriliyor. Fakat bu sistem raporda dikkat çekildiği gibi anayasal açısından farklı sorunlar teşkil ediyor. Bir yandan bir din dersini söz konusu dinî cemaatin dışında vermek Anayasa’nın dinî özgürlük ilkesine aykırıyken, öte yandan devletin bu dersi tarafsız bir şekilde bile olsa vermesi devletin dinî tarafsızlığını tehlikeye atıyor. İnanca bağlı olan İDD ve tarafsız İslam Bilgisi dersinin halk arasındaki farkının bilinmemesi de bunun bir göstergesi. Almanya’da ilk kez Hessen eyaleti dinî cemaat olarak tanıdığı Kadiyaniler ve DİTİB olmak üzere iki farklı İDD başlatmıştı, fakat yakın zamanda siyasal sebeplerden dolayı DİTİB ile işbirliğini bitirmişti.
AIWG raporunda farklı eyaletlerin İDD müfredatlarını, konseptlerini ve detaylı verileri de ele alan genel bir özet sunuluyor.
Perspectif
