Het was een warme dag in Turkije, toen ik toevallig de televisie aandeed en een Turkse versie van een soort Fear Factor zag. Voor de mensen onder ons die niet weten wat dat dan is; dat is een programma waarin kandidaten tegen el-kaar strijden. De kandidaten moeten steeds hun angst overwinnen en grensoverschrijdende uitdagingen tot een goed eind brengen. De uitdagingen variëren van het eten tot koeienogen tot honderd vogelspinnen over je lichaam te laten lopen tot bungee-jumpen van een hijskraan.
Het was een warme dag in Turkije, toen ik toevallig de televisie aandeed en een Turkse versie van een soort Fear Factor zag. Voor de mensen on-der ons die niet weten wat dat dan is; dat is een programma waarin kandidaten tegen elkaar strijden. De kandidaten moeten steeds hun angst overwinnen en grensoverschrijdende uitdagingen tot een goed eind brengen. De uitdagingen variëren van het eten tot koeienogen tot honderd vogelspinnen over je lichaam te laten lopen tot bungee-jumpen van een hijskraan.
Welnu, meteen viel me al op dat de het in Turkije geen individuele kandidaten waren maar verliefde stelletjes. Voor de rest leek alles hetzelfde, ze moeten duiken in water met koeienhoofden en nog meer van dat soort vunzige ongein. De stelletjes waren echter, althans in mijn ogen, interessant gekleed. De mannen hadden vrijwel zonder uitzondering een ontbloot bovenlichaam en een korte broek gedurende het hele programma, terwijl de vrouwen allemaal bikini’s en andere schaarse kledij aanhadden; denk aan minirokken en tot aan de billen afgescheurde spijkerbroekjes.
Het zette mij aan het denken, omdat ik dat soort stelletjes niet vaak over straat zie lopen in Turkije (of elders, met de uitzondering van Miami en Malibu). Turkse stelletjes zijn eerder juist preuts en terughoudend gekleed in plaats van zo schaars. Werden deze stelletjes dan daarop geselecteerd of begeef ik mij niet genoeg in de moderne steden van Turkije? Het waren vragen die bij mij opkwamen. Nu zie ik erg vaak moderne en open stelletjes in de Turkse hoofdstad Ankara; het lijkt mij dan ook aannemelijk dat die stelletjes er ook zullen zijn in de miljoenensteden İstanbul en İzmir. Waar het waarschijnlijk misgaat, zijn de kleinere steden waar de mensen nog vrij conservatief zijn, in dit geval betekent conservatief meestal religieus wat weer argumenten geeft om de mensen zichzelf zo veel mogelijk te bedekken met kleding. En natuurlijk betekent het dat Turkije beschikt over een jonge, dynamische en ontwikkelde bevolking die modern en vrij is (niet te zeggen, open voor alles). Of dit goed of slecht is, is voor mij een non-discussie. Waar het mij namelijk wel om gaat, is het feit dat de Turkse televisie een beeld schijnt te projecteren van een groep mensen die worden gezien als ‘de ideale moderne Turken’ terwijl deze groep tot een minderheid lijkt te behoren in Turkije.
Dit ideaalbeeld waarin alle mensen in Turkije afstappen van dogmatische en statische voorstellingen van conservatisme (in zowel religie als nationalisme), leek lang aan te slaan in Turkije. Met de opkomst van de conservatieve stroming van de politieke islam, lijkt dit te stagneren. Veel minder Turken durven nu nog op televisie zo open en bloot te verschijnen uit angst voor sociale afkeuring van hun familie en vrienden. Het moet natuurlijk gezegd worden dat televisie het een beetje overdrijft (de mannen zullen over straat niet met een ontbloot bovenlichaam lopen bijvoorbeeld), maar toch. Ik bedacht toen toch maar weer hoe veel invloed televisie kan hebben op een samenleving en hoe het een complete cultuur kan omvormen binnen enkele decennia. Zou dit ooit voorbedacht gebruikt zijn door regimes? Langzaamaan begon mijn overpeinzing van deze maand zich vorm te geven...
