Dahilerin hastalığı “ DİSLEKSİ ”
Çocuğumuz sayıları ve harfleri karıştırdığında, ödevlerini yapmak istemediğinde veya dil öğrenme, hızlı okuma sorunları yaşadığında onu tembellikle suçlamayın “ Bugün cezalısın o telefon ele alınmayacak, tablet yok.” demeden önce bir kez daha düşünün çünkü karşınızda beyni banbaşka çalışan küçük bir deha duruyor olabilir. Yapılan araştırmalara göre disleksi her 10 çocuktan birinde görülüyor. Bu da her sınıfta en az 1 ya da 2 dislektik çocuk var demek. Fark edilmediğinde ve özel eğitim verilmediğinde bu çocuklar başarısız, uyumsuz diye damgalanıyor. Günümüzde disleksi olan kişilerin sayısal zekası çok yüksek. Okul zamanlarında matematik ve fizik derslerini çok seviyorlar. Fakat sözel konuları beceremeyebilirler. Çok fazla yazım hatası yaparlar, düşünceleri kağıda dökmekte güçlük çekerler. Dahilerin hastalığı olarak bilinen, genel olarak okuma güçlüğü, sesleri karıştırmak, kelimeler oluşturmakta güçlük çekmek, sınıf içi çalışmaları tamamlamak için ekstra zamana ihtiyaç duymak, yeni kelimer öğrenmede gecikmeler, tekerlemeler öğrenme veya söğleme problemleri olarak bilinen disleksi sık görülen bir öğrenme bozukluğu.
Disleksi olan kişilerin sözel zekaları düşük veya geri değildir. Aksine çok güçlü sözel zekaları vardır. Normal bir insanın hayal gücünün en az 2 katına sahiptirler. Disleksi olan çoğu kişinin en büyük düşmanı kitaptır. Bazıları bir kitabı anlamak için aynı kitabı 5-6 kere okur. Disleksi olan insanlar üstün zekalı insanlardır ve bir kısmı ise dahidir. Asıl sorunları hafıza ve dil ile ilgilidir. Disleksi olan kişiler her şeyi unutur ve dil ile ilgili derslerde sıkıntı çektikleri bilinmekte. Bazıları okul zamanında hızlı konuşabilir. İnsanlar da onları pek dikkate almazlar. Dislektik çocuklar üretken bir düşünce yapısına sahiptirler. Çok renkli ve kuvvetli hayal güçleri, sezgisel bir anlayışa sahiptirler. Kelimeler yerine resimlerle düşünürler düşüncelerini realiteye, şekil, imaj ya da biçimlere dökebilirler. Beyinlerinin işleyişini, algılarını değiştirmek üzere kullanabilirler. Çok boyutlu olarak düşünür ve algılarlar. Aslında sınıf öğretmenlerinin dislektik çocuklar için yapabilecekleri çok önemli şeyler var. Öğrencinin özgüveninin güçlendirilmesi için çalışma gruplarına katılımının desteklemesi önemli. Çoğu dislektik çocuk arkadaşlarınca dışlanıyor. Ona başarabileceği görev ve sorumluklar vermeli. Gerektiğinde konuları tekrar etmeli, yazılı yerine sözlü sınavı tercih etmeli, sınavını gerekirse bireysel olarak yapmalı. Öğrenci ile konuşurken olumsuzdan çok olumlu ifadeler kullanılmaya özen gösterilmeli.
Disleksi için evde ne yapılabilir?
Disleksisi olan çocuğunuza yardımcı olmak çocuğunuzun benlik saygısına güç katmak için uzman olmak zorunda değilsiniz.
İşte evde deneyebileceğiniz bazı şeyler: Her gün yüksek sesle okuyun. Çocuğunuz eğer okuma bilmiyor yada etkili okuyamıyorsa , resimleri bol olan kitaplar tercih ederek evde birlikte okuyun. Çocuğunuzun ilgisini çeken şeyler bulun: Çizgi romanlar, gizemli öyküler, yemek tarifleri ve spor veya pop yıldızlarıyla ilgili makaleler gibi çeşitli okuma materyalleri sağlayın. Çocuğunuzun okuma düzeyinde olan iyi kitaplar arayın. Disleksi ve diğer okuma sorunları yaşayan çocukların konuya ilgi duymaları çok önemlidir.Sesli kitaplar kullanın: Bu tarz kitaplara internet ortamında ulaşabilirsiniz.Görme engelliler için oluşturulmuş kütüphanelerle yazışa bilir durumunuzu anlatarak iletişim kurabilirsiniz. Sözcüklere bakarken bir kitabı dinlemek, çocuğunuzun duyduğu sesleri gördüğü kelimelere bağlamayı öğrenmesine yardımcı olabilir. Dikkat edin ve not alın. Çocuğunuzu daha yakından izlemek ve davranışları ile ilgili not almak, davranışsal anlamda çalışmaya başlayabileceğiniz kalıpları ve tetikleyicileri ortaya çıkarabilir. Öğretmenler, doktorlar veya çocuğunuza yardım etmek için başvurduğunuz başka biriyle konuşmak isterseniz notlarınız da işinize yarayacaktır. Çaba harcamasını taktir edin: Çabalarından dolayı ona övgüde bulunun ve herkesin hatalar yaptığını vurgulayın! Çocuğunuzun pratik yapmanın ne kadar önemli olduğunu anlamanıza yardımcı olun ve en küçük ilerlemesini bile taktir edin, ödüller verin teşvikleriniz, çocuğunuzun motivasyonu yüksek tutması konusunda yardımcı olacaktır.Neye hissettiğini anlamaya çalışın: Disleksi olmak nasıl bir şey hissetmek için çocuğunuzun gözüyle bakmayla çalışın Bazen çocuğunuzun neler yaşadığını anladığınızı kabul ettiğinizde, farklı stratejiler denemek ve hangilerinin en yararlı olduğunu görmek yeni stratejiler geliştirirken başarınızı arttıracaktır. Evinizi disleksi dostu yapın. Çocuğunuzun okumak isteyebileceği en az birkaç kitap veya dergi ile her odada (tuvalet dahil!) Stoklamaya çalışın. Yemek ya da gezi için dışarı çıktığınızda bir kitap alın ve hepinizi tartışabilmeniz için ailenize okuyun. Evde okuma ve yazmayı teşvik etmek için diğer yaratıcı yolları arayın.Güveni arttır. Çocuğunuzun benlik saygısı ve esnekliğini artırmak için hobileri ve okul öncesi etkinlikleri kullanın. Çocuğunuzun güçlü yönlerini tanımlamak ve oluşturmak için farklı yollar deneyin.
Disleksi nedeniyle okuma güçlüğü çekenlerin harfleri nasıl gördüğünü biliyor musunuz? Bu sorunun cevabını merak edenler için Daniel Britton, disleksiklerin harfleri nasıl gördüğünü gösteren bir çalışmaya imza atmış. Kendisi de disleksi olan Britton, Londra Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde hazırladığı projeyle disleksiye dikkat çekmeyi, farkındalık yaratmayı amaçlamış. Disleksik olarak okumanın nasıl bir duygu olduğunu ve yaşadıklarımızı göstermek isteyen Britton, bu nedenle, harflerin matbaadaki baskı yüzlerini neredeyse okunamaz bir hale getirdi. Bu da disleksik olmayanların okuma hızını düşürdü. Bunu ilk kez yaptığımda bile sonuçtan memnundu. Arkadaşlarına bu çalışmasını gösterdiğimde ‘Ah evet şimdi anladık,’ dediler. Britton “Kendimi onlara anlatmaya çalışmakla geçirdiğim onca yıldan sonra bir poster göstermem yetti. İnsanların en nihayetinde bu durumu anlamaları beni çok mutlu etti.” Britton, kendisen yöneltilen “Bu sorunla nasıl başa çıktın, neler yaptın?” gibi soruların ardından “Disleksi Farkındalığı Eğitim Kiti” oluşturmaya karar vermiş ve öğretmenlerin ve anne babaların konu hakkında eğitim almasını sağlayan, neyle karşı karşıya olduklarını anlamalarını kolaylaştıran bu kiti talep eden okullara göndermiş.
Tarihte ve günümüzde disleksi olduğu bilinen birçok tanınmış isim var. Kimler mi ? “Albert Einstein - Alman teorik fizikçi. 1921 yılında Einstein, Nobel Fizik Ödülü’ne layık görülmüştür. Agatha Christie - İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden. Thomas Edison - Yaşamını icatlarıyla büyük bir şekilde etkileyen Amerikalı mucit ve iş adamıdır. Stephen Hawking - İngiliz fizikçi, evrenbilimci, astronom, teorisyen ve yazar. Leonardo da Vinci - Rönesans döneminde yaşamış İtalyan hezârfen, döneminin önemli bir filozofu, astronomu, mimarı, mühendisi, mucidi, matematikçisi, anatomisti, müzisyeni, heykeltıraşı, botanisti, jeoloğu, kartografı, yazarı ve ressamıdır.Alexander Graham Bell - Telefonun icadı ile tanınan iskoç bilim insanı. Mozart - Klasik Batı Müziği'nde Klasik dönemin etkili ve üretken bestekarlarından biridir. Dustin Hoffman - Hollywood’a gelişinden itibaren film yapımında yepyeni ve canlı yaklaşımların getirilmesine yardımcı oldu. Karakter oyuncularıyla başrol aktörleri arasında daha önceden var olan ayrımı yok eden oyun tarzıyla Hollywood’da kendisine seçkin bir kariyer yapmayı başardı” …..
ve daha niceleri gibi.
UYARI: Bütün bunlar, öğrenme güçlüğü belirtileri olarak değerlendirilebilecek güçlü ipuçlarıdır. Bu disleksi belirtileri her zaman birlikte görülmez veya bu tarz her bozukluk için disleksi teşhisi konulmaz. Erken yaşta disleksi ile baş etmek, güven kazanma, öğrenme arzusu için çok önemlidir. Disleksi için çocukların erken yaşta öğrenme güçlüğü ile baş etmelerine yardımcı olmak için yapılabilecek birkaç şey vardır. Çucuğumuzun okulu ile ilgilenmek ve bir eğitim planı oluşturmak çok ama çok önemlidir. Çucuklarımızın desteklenmeleri gerekir. Bir çocuğa disleksi tanısı koyulabilmesi için zeka düzeyinde problem olmaması gerekmektedir. Yani, diğer alanlarda yaşıtları gibi başarılı veya yaşıtlarından daha becerikli olduğu halde dil (okuma, yazma, konuşma) problemleri yaşayan çocuklara disleksi teşhisi konulabilir. Disleksi teşhisi koymak da tamamen uzman doktorların görevidir. Dolayısıyla, “çocuğum disleksi mi?” diyen ebeveynler çocuk psikiyatrislerine başvurmalıdırlar. Anne, baba veya çeşitli rehberler öğrenme güçlüğü belirtilerinden yola çıkarak kendilerince disleksi teşhisi koymamalıdır!
ATALAY KIZILAY
