Turkije en de Patriot-raketten
De Verenigde Staten van Amerika doen toch maar weer een poging om de verslechterde relatie met Turkije weer goed te krijgen. Na aanvankelijke pogingen om de aartsvijand van de Turkse president Erdoğan, Gülen uit te leveren aan Turkije, verklaart de Verenigde Staten van Amerika zich nu toch bereid om Patriot-verdedigingsraketten te verkopen aan Turkije. In ruil zou Turkije de Russische S-400-raketten niet moeten aanschaffen, ook al zijn deze beduidend goedkoper en kwalitatief beter. Het blijft daardoor een frappante deal.
In voorgaande jaren weigerde de Verenigde Staten van Amerika om Turkije deze geavanceerde raketten te verkopen vanwege de angst dat Turkije de technologie zou kopiëren om verder te ontwikkelen, of door te verkopen. Een grote kanttekening hierbij is echter dat Nederland en Duitsland bijvoorbeeld wel de raketten verkocht kregen van de Verenigde Staten van Amerika. Waarom Turkije dan niet? Het blijft een moeilijke vraag om te beantwoorden omdat Turkije één van de trouwste bondgenoten van zowel de Verenigde Staten van Amerika, als de NAVO is. In beginsel heeft Turkije ook geen verleden van doorverkopen van militaire technologie of op enige andere manier het doorlekken van technologie. Ter vergelijking heeft Nederland natuurlijk wel een dergelijk verleden door het werk van de Pakistaanse superspion in Delft, waardoor Pakistan momenteel een atoombom heeft kunnen ontwikkelen. Dus waarom heeft Nederland meer vertrouwen dan Turkije?
Wellicht komt het door het tweede argument dat Turkije eventueel de technologie verder kan ontwikkelen, maar in principe kan elk land dat. Dus waarom wordt Turkije zo geïsoleerd? Natuurlijk heeft Turkije meer militaire potentie dan Nederland en zal de start van een eigen militaire industrie ervoor zorgen dat de Verenigde Staten van Amerika een enorme afzetmarkt verliest als Turkije zijn eigen militaire technologie ontwikkelt. Echter, de niet-verloren geldstromen hebben er nu toe geleid dat er veel anti-Westerse sentimenten zijn in Turkije. Het zijn ook precies die sentimenten die ervoor hebben gezorgd dat Recep Tayyip Erdoğan thans president is.
Het jarenlange uitsluiten van Turkije door het Westen, heeft er uiteindelijk toe geleid dat Turkije een sterke wantrouwen heeft ontwikkeld naar het Westen en sinds Erdoğan ook sterk zijn eigen koers probeert te varen. Hiertoe zijn recent het Turkse NASA opgericht en een eigen tank gepresenteerd. Plannen voor meer militaire ontwikkelingen zijn ook al aangekondigd. Turkije trekt op dit gebied nu meer op met Rusland, welke de superieure en modernere Russische S-400-raketten volgens jaar aan Turkije zal leveren. Dit Russisch vertrouwen geeft Turkije dat, oh zo begeerde, gevoel van waardigheid want dat is wat de gemiddelde Turk nog altijd het meest klaagt over het Westen: "Ze nemen ons niet serieus!". Deels klopt dat ook, zo moest Turkije tot twee maal toe verzoeken om Patriots zodat ze respectievelijk de Irakese en Syrische grenzen konden verdedigen tegen binnenkomende raketten. Nederland reageerde tot twee maal toe door hun Patriotten te sturen naar Turkije, maar dan wel met de eigen Nederlandse militairen zodat Turkse militairen niet ingelicht hoefden te worden over de exacte werking van de Patriots. Dit heeft uiteraard de indruk gewekt dat Turkse militairen niet vertrouwd worden, niet in staat worden geacht om de Patriots te bedienen, en dat ze ook niet op hetzelfde niveau staan als bijvoorbeeld Nederlandse militairen. Deze schoffering en gevoel gedenigreerd te worden, heeft er nu voor gezorgd dat Erdoğan sterk ageert tegen het Westen en hammert op Turkse onafhankelijkheid van het Westen.
Deze onafhankelijke koers van Turkije, en samenwerking met Rusland, heeft ertoe geleid dat de Verenigde Staten van Amerika toch enige inzet en moeite doet om Turkije binnen de Amerikaanse invloedssfeer te houden en niet kwijt te raken aan de Russische invloedssfeer. Lubach besteedde er veel aandacht aan zijn programma, maar bleek niet bij machte ook maar één inhoudelijk punt uit het Sargentini-rapport te benoemen. Ook Turkije moet het vaak ontgelden van Nederland, maar in praktijk lijkt het juist Nederland te zijn die stelselmatig het Europees recht negeert. Waarom dit niet juist vaker in het nieuws komt, is mijn overpeinzing van deze maand...
Drs. Armand Sag
Instituut voor Turkse Studies
www.turksestudies.org
&
Historicus en turkoloog
