Het broeit al langer in Nederland: scheidingen kunnen niet goed opgelost worden waardoor tussen de 1 miljoen en 1,6 miljoen kinderen zonder hun vader opgroeien. Dat blijkt uit een voorzichtige schatting van psycholoog Gerard Wouters uit 2020. Want nog steeds is het zo dat kinderen na een scheiding hun vader niet of nauwelijks meer zien vanwege wangedrag van de moeder. De moeder staat omgang tussen vader en kind of kinderen niet meer toe en dit wordt nog altijd getolereerd in Nederland. Waar andere landen hier hard tegen optreden, faalt politie en OM in Nederland hierin. Nu probeert men in hulptrajecten het dialoog tussen beide ouders op gang te helpen, waarbij de kwaadwillende moeder nog altijd steevast weigert. Nu bijna 75% van de gevallen bij Jeugdzorg een scheiding betreft waarbij de moeder geen contact meer toestaat tussen vader en kinderen, moet het roer drastisch om.
Wat is nu de oplossing dan, hoor ik u al denken? Een belangrijk deel van de oplossing omtrent complexe scheidingen en omgangsregelingen, ligt in het verlengde van gelijke monniken en gelijke kappen voor zowel de vader als de moeder. Nu is in Nederland nog steeds de norm eens per twee weken een weekend voor vader. Hiermee ontstaat ongelijkheid tussen beide ouders en dus ook blijvende frustratie bij de ‘weekendouder’ (vrijwel altijd de vader) die gereduceerd wordt tot een ‘speelmaatje in het weekend’ en zo vervreemdt van zijn kinderen. Met een ‘equal level playing field’ zal er minder frustratie en dus ook minder strijd zijn tussen beide ouders vanwege dit 50-50 uitgangspunt wat allereerst in het belang van het kind is.
Zo blijkt uit het onderzoek van Charles Opondo (Oxford University, 2018) onder 10.044 kinderen dat de kinderen hun eigen geluk een hoger eindcijfer geven als ze contact hebben met hun vader. Sterker nog, uit zijn onderzoek blijkt dat de vader in vergelijking tot de moeder het grootste aandeel heeft op het geluk van zijn kinderen. Kinderen gaven de tijd met hun vader een hoger cijfer en gaven hun eigen leven ook een hoger eindcijfer naar mate ze meer tijd spendeerden met hun vader. Linda Nielsen (Wake Forest University, 2018) stelt in haar onderzoek van 55 studies dat kinderen die zonder of met minimaal contact met hun vader opgroeien, later (1) lager opgeleid zijn, (2) vaker met politie in aanraking komen, (3) sneller depressief worden, en (4) meer kans hebben om later ook te scheiden. Uit haar onderzoek blijkt dat er alleen een negatief spiraal is als er geen contact is met de uitwonende ouder. En dit is ook logisch. Een kind hoort ook ruzie te zien en te leren hoe ermee om te gaan omdat dit een integraal onderdeel van het leven is. Deze kinderen worden later ook succesvoller en gelukkiger dan kinderen die vaderloos opgroeien, echter: dit werkt alleen met de biologische vader. Kinderen met stief- of pleegvaders, worden beduidend minder gelukkig. Dit blijkt uit een onderzoek van Berkay Özcan (London School of Economics and Political Science, 2017) onder 19.000 kinderen.
In het Belgisch model is een 50-50 verdeling van de tijd met het kind het uitgangspunt. Het staat ouders vrij om in onderling overleg een andere verdeling te bespreken, maar als ouders onderling er niet uitkomen dan valt men terug op de 50-50 met een gelijkwaardige verdeling: zorgtaken, vakanties, onderhoudsbijdragen, et cetera. Alhoewel dit ook in de Nederlandse wet staat, wordt dit vooralsnog anders geïnterpreteerd: "Juridisch gezien betekent gelijkwaardig ouderschap niet dat de ouders verplicht zijn tot een gelijke (50%-50%) verdeling van de tijd die het kind bij elke ouder doorbrengt." Een juiste interpretatie in combinatie met een expliciete vermelding in de wet dat ouders, bij onenigheid, kunnen terugvallen op een 50-50 verdeling, zal onherroepelijk leiden tot minder strijd en betere levensstandaarden voor kinderen na een scheiding. Met andere woorden: we moeten de wet uit 2009, Gelijkwaardig Ouderschap, zo versimpelt uitschrijven dat zelfs oliedomme kinderrechters er niet meer onderuit kunnen komen. Hoe we dit zo snel mogelijk voor elkaar kunnen krijgen, is mijn overpeinzing van deze maand…
Drs. Armand Sag
Historicus en turkoloog
