Evet, bugün Hollanda Türk toplumunun sahibi, haklı davalarında ve biriktirmiş bulundukları haklarını arayan ve soran bir ilgili ve yetkili yok. Bir Mart‘ta başlayan Korona pandemisi ile azda olsa var olan, destek ve yardımları en asgari düzeye inmiş bulunmaktadır.
Hangi haklarımız vardı?
1.Ek ödenekler (Toeslagen) ve çocuk paraları (kinderbijslag)
Evet Türkiye Malullük (WAO/WIA) ve Dul ve Yetimler Ödeneği (ANW) alanların ek ödenek kısmı (toeslagen) ve çocuklarının Çocuk paraları (AKW) tamamen kaldırıldı.
2. Hollanda’da yıllarca çalışmış ve İşverenler Emeklilik Sandıklarında
(Bedrijfstakgerichte pensioenen ) biriken emeklilik haklarına başvuru yapamamış, bulamamış, binlerce Hollanda’da ve Turkiye’de vatandaşımız bulunmaktadır.
3-Vergi iadeleri
Hollanda Krallığı ile Türkiye Cumhuriyeti arasında var olan sözleşme, kazanç, ödenek ve gelirlerin her iki ülke tarafından çifte vergilendirilmemesini sağlamaktadır. Bugün bile yüzlerce emekli Türkiye’de Hollanda’dan aldıklar pansiyon ödeneği için (Pensioenuitkering) Hollanda’ya vergilerini hâlâ ödemektedirler.
Başvurulması ve 10 yıl vergiden muaf tutan (vrijstelling van loonheffing )Hollanda Vergi Dairesi’nin işlemlerini yapmak ve takip etmek o kadar kolay olmamaktadır. Vergi dairesinden alınan “Verklaring belastingplichtige woonland “ vergi mükellefi olmadığının belgesi ile birlikte, 10 yıllık vergi ödeme mükellefiyetiniz düşmektedir.
4. Türkiye’de ödenen emeklilik primi giderleri...
Hollanda’da Emeklilik sigorta yılını (AOW) dolduranlar, tam emeklilik aylığı almaktadırlar. Eksik kalan yılların ek bir primi ödemesi yaparak tam ödenek almak mümkündür. İlk nesil Türker yıllarca SSK / SGK binlerce Avro prim ödeyerek emekli Türkiye’de emekli oldular ve 65 yaşından sonra hak ettikleri emekli aylıkları almalarının yanında, Hollanda’da ek ödenek haklarına (De aanvullende inkomensvoorziening ouderen AIO) başvuru yapmamaktadır.
Geçen yıllarda ödenen ek SSK / SGK primlerinin vergi iadesini alamadılar. Hollanda’da yaşayan bir vatandaş olarak Hollanda Sociale Verzekering Banka ödenen ek prim giderleri için vergi iadesinden faydalanmak mümkün iken, çifte standart mı deriz, üvey evlat mı deriz, bu doğal haklarımızdan mahrum yaşamaktayız. Bir dee Türkiye’de emekli olan Hollanda’dan ek ödenek almamakta. Bu Hollanda Sosyal Devlet bütçesine olumlu katkıda bulunmak anlamına gelmekte.
Yurt dışında da Ödeneklerin Ödenmesini Mümkün Kılan Kanun (Wet Beperking Export Uitkeringen (BEU),
1 Ocak 2020 yılında yürürlüğe giren kanunla bazı Sosyal ödeneklerin ek ödenek kısmı kaldırıldı ve Malullük ödeneği alanların gönüllü temelde (Vrijwillige verzekerig) sigortalı olma şartı getirildi.
Genelde erkeklerin Malullük ödeneği WAO / WIA aldığı bilinmekteydi. Sigorta primlerini Türkiye’de yıl sonunda ödemeyen ve brüt aylığını net alanların vefatlarında bayan eşleri üzerinden Geride kalanlar ödeneği için (ANW )sigortalı olmadıkları için, eşleri Türkiye’de Dul ve yetimler aylığı (ANW) ödeneğini alamadan mağdur duruma düştüler. Ayrıca her bir yıla biriken yüzde 2’lik emeklilik sigortası da yurt dışında devam etmemektedir.
Kadınların mağdur olduğu Wet Beu yasası, Hollanda gibi, kadın hakları savunucusu bir Sosyal devlete çok da yakışmadı.
6.Gelecek günlerde zor geçecek!
Gelecek günlerde çok huzurlu ve güvenli geçeceğe benzemiyor. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin de taraf olduğu “ Otomatik bilgi paylaşım uygulaması “ gündemde. Bu yeni uygulama Hollanda’dan gönülsüz göçü hızlandırabilir. Bunun yanında 30 yıldan daha fazladır devam eden Yurt dışı mal ve mülk araştırması uygulaması baş ağrımız var.
7.Kimse elini taşın altına sokmuyor.
Temsilcilerimiz olan Devlet erkanı ve Hollanda’da Türk kökenli politik partilerin temsilcileri, toplumsal konulardaki sorunları gündeme getirmeleri lobi yapamadıkları ve Temsilciler Meclisinde ortak karar için birlikte hareket edecek temsilden yoksundurlar. Yerel, bölgesel ve ülkesel kurumsal temsilde ise bir bezginlik, yılgınlık ve korku kültürü hüküm sürüyor.
Bana dokunmayan yılan bin yaşasın “politik yaşam kültürümüz oldu.
8.Aklımda bir soru daha var. Nedir derseniz?
Hollanda Krallığı ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanmış bulunan “Sosyal Güvenlik Sözleşmesi “ilk yıllarda çok önemli bir anlaşma, hak ve hukuk yanlışı idi. Hollanda’da çalışan ve çalışmış olan ilk nesil babalarımız ve dedelerimiz farkına varmadan sahip oldukları bir sosyal güvence idi. Daha sonraki yıllarda ve bugün bu anlaşmanın ne gibi bir hak ve hukuk koruma anlamında görevi vardır bilemiyorum.
Ben, yine derin yaralara bastım. Belki birilerinin ve bizlerin yaralarına dokunur da, can havliyle derin uykumuzdan uyanırız,
Saygı ve sevgilerimle,
Nejat Sucu
