NederTurkse auteurs


  • Kayıt: 01.08.2021 11:27:35 Güncelleme: 01.08.2021 11:27:35

NederTurkse auteurs

Drs. Armand Sag

Recent is door journalist Menno de Galan in Nieuwsuur en NOS een item gemaakt over NederTurkse schrijvers. Daarin stelde hij dat pas zeer recent NederTurken doorbreken als succesvol auteur terwijl Turken al sinds de jaren ’60 in Nederland vertoeven. Nu vind ik hoogstpersoonlijk dat dit een zeer eenzijdig stuk is geworden.

Ten eerste is het niet recent dat NederTurkse schrijvers doorbreken, dit gebeurde al in de jaren ’90. Maar anderzijds is er wel een tendens te bespeuren dat NederTurkse auteurs alleen maar ‘mogen’ doorbreken als schrijver als ze zeer negatief zijn over Turkije, Turken, en aanverwante onderwerpen. Dit is nog altijd onveranderd en zorgt voor veel onvrede en irritatie onder NederTurken. Zelfs in het stuk van Nieuwsuur zelf wordt dit aangekaart door Erdal Balcı; die jarenlang correspondent was voor de krant Trouw in Turkije. Deze Utrechtse Balcı, overigens opgegroeid in dezelfde wijk als ikzelf, geeft het antwoord namelijk in het stuk al: "Ik schrijf nu dertien jaar. Vier romans verder is er nog geen woord aan recensies over verschenen in de kranten."

De opkomst van NederTurkse auteurs heeft dus, althans volgens Erdal zelf, niet zozeer iets te maken met talent onder NederTurken als onder de massale desinteresse onder de Nederlandse samenleving die het simpelweg negeren. Dit veranderde voor Erdal pas toen hij een zeer negatief boek schreef over Turkije, Turken, en aanverwante onderwerpen. Hetzelfde geldt voor andere, volgens Nieuwsuur recent opgekomen, NederTurkse auteurs zoals Lale Gül (die kritisch schrijft over islam), Sinan Can (die kritisch schrijft over de Armeense kwestie), Özcan Akyol (die kritisch over de Turkse cultuur) en alle andere Turks-Nederlandse auteurs die pas ‘mogen’ opkomen en floreren in Nederland als ze negatief schrijven over Turkije, Turken, en aanverwante onderwerpen.

Het lijkt er zelfs op dat Nederland deze auteurs gebruikt om zijn eigen buitenlands beleid te kunnen verdedigen: "Kijk maar, zelfs Turken zelf hebben kritiek op Turkije en (nu in recente jaren red.) Erdoğan". Het lijkt me voor jonge NederTurken dan ook zeer frustrerend om geen voorbeelden te kunnen vinden waartegen ze kunnen opkijken: een rolmodel die schrijft wat hij of zij ziet en beleeft. In plaats daarvan wordt een marginaal deel van de NederTurkse auteurs explosief uitvergroot met hun overwegend zeer negatieve verhalen over Turkije. Deze wordt soms onder de noemer ‘biografie’ geschaard maar vaak ook niet zoals bij Sinan Can. Andersom wordt bijvoorbeeld het boek van Sinan Çankaya niet gepromoot op Nederlandse televisie en zijn boek is erg genuanceerd over de wisselwerking van identiteiten onder NederTurken.

Dit is echter niet iets nieuws. Waar nu vooral NederTurkse auteurs opkomen die negatief zijn over de islam en de beleving ervan binnen de Turkse cultuur (Özcan Deniz en Lale Gül), was dat in de jaren ’90 voorbestemd aan NederTurken die negatief schreven over de behandeling van Koerden in Turkije. Dit had veel te maken met het buitenlands beleid van Nederland op dat moment. Toen focuste Nederland zich vooral op de minderhedenbeleid van Turkije en kon het de verhalen over Koerden (door NederTurken) goed gebruiken om zijn beleid te verdedigen. Nu is het buitenlands beleid van Nederland gericht op het islamisme wat onder de Turkse president Erdoğan in opkomst is in Turkije. Dat verklaart waarom bijvoorbeeld Yücel Yeşilgöz in de jaren '90 ook even zijn boek mocht promoten (maar alleen toen hij zeer kritisch was over Turkije) en daarna weer verdween naar de achtergrond ten faveure van de Özcan Deniz’s en Lale Gül’s van deze tijd.

Mij bekruipt dan ook het gevoel dat het niet zozeer gaat om de schrijfkwaliteiten van de NederTurkse auteurs (want die zitten wel goed) maar om de toepassing ervan in de actuele politieke strijd die Nederland voert tegen de vorming van een beeld over Turkije, Turken, en aanverwante onderwerpen. Want anders kan ik niet verklaren hoe de (naar mijn mening) betere boeken van NederTurken - zoals het boek van İlhan Karaçay over Joden die gered zijn door Turkije gedurende WOII (meer dan Schindler), of van Mehmet Caliskan over Atatürk en religie - geen enkele aandacht krijgen in Nederland. En dat is nu mijn overpeinzing voor deze maand…

Drs. Armand Sag

Historicus en turkoloog

www.armandsag.nl