Almelo’dan yaşadığımız mahalle olan Windmolenbroeksweg’e (Yel Değirmeni Sokağı) Twente Kanalı’ndaki köprüden geçerek, asfalt köy yollarını takip edip önce Wierden Belediyesi’ne bağlı Enter köyüne ulaşır, burada Klompen (Takunya) Müzesi’ni ziyaret edersiniz. Enter köyünde tarihi bir eser olan köy çeşmesini de görmek mümkündür. Ayrıca Rijssen şehrine A1 Karayolu üzerinden de ulaşmak mümkündür.
Enter köyündeki yol güzergâhında ilk olarak ziyaret edilebilecek Takunya Müzesi (Klompenmuseum) bulunur. Hafta içinde burada takunya yapımı gösterilerini izlemek, fotoğraf ve video çekmek mümkündür.
Daha sonra 1752 yılında yapılan Hollanda Yel Değirmeni Pelmolen Ter Horst’u ziyaret edebilirsiniz. Çevresi, zengin sauna ve flora özellikleriyle dikkat çeker.
Rijssen, Hristiyanlık inancının kökten dinci Protestan ve Kalvinist (orijinal, fundamentalist) bir şehri olarak bilinir. Şehirdeki sosyal, ekonomik, ticari, dini ve politik yaşamı Kalvinizm’e bağlı Ortodoks Protestan ve Reformist inanç grupları belirler. Kalvinizm, John Calvin’in 16. yüzyıl başlarında ortaya attığı görüşlere dayanarak kurulan bir Hristiyan mezhebidir.
Rijssen’de çalışkan, ticaretle uğraşan, para kazanan ve gereksiz masraftan kaçınan, tasarruflu bir aile yapısı egemendir. Bu anlayış, kapitalin teknik ve yatırıma dönüşmesiyle şehri Overijssel bölgesinin zengin şehirlerinden biri haline getirmiştir. Daha sonra Rijssen, Holten şehriyle birleşerek bir belediye olmuştur.
Tubantia Gazetesi’nden Bir Haber
Rijssen, var olan zenginliği temsil eden unsurlardan biri olan taşımacılık sektörüyle öne çıkar. Şehirde sayıları 25’i geçen taşımacılık firması ve binlerce TIR’dan oluşan filolar bulunur.
Bunlardan biri olan, 130 yıllık aile şirketinin beşinci nesil temsilcisi ve insan kaynaklarından sorumlu müdür Tineke Brink ile yapılan bir röportajda, toplam 260 çalışanı ve 70 şoförüyle şirketin gelecekte büyümeye çalıştığı belirtilmiştir. Firma, ilk etapta 15-20 TIR şoförüne ihtiyaç duyduğunu ifade etmiş ve bu ihtiyaç doğrultusunda geçen cumartesi şoför adayları için tanışma günü düzenlemiştir.
Firma, bir yıllık iş sözleşmesi imzalayanlara 2.500 avroya kadar ikramiye vermekte ve gerekli olan şoför meslek eğitimi (Chauffeursvakdiploma) masraflarını karşılamaktadır.
Kumaş ve Bez Pazarı
Rijssen, pazartesi günleri kurulan kumaş ve bez pazarıyla, orijinal Hristiyanlık inancını uygulamaya çalışan bir belediye olarak bilinir. Kadınlar genellikle uzun, kendilerinin diktiği etekler giyerler. Eski nesil, özellikle Pazar günleri kilise ziyaretlerinde geleneksel başörtü takmayı sürdürmektedir.
Çocuklar Ticaretle Büyür
Para kazanma ve ticaret Rijssen’de oldukça önemlidir. Geleneksel aile kültürü bunu destekler. Yaz aylarında okullar tatil olduğunda Rijssen-Holten Belediyesi, 5 hafta boyunca perşembe günleri çocukların kullanılmayan eşyalarını satabileceği, kilometrelerce uzunluğa ulaşan çocuk pazarları (Lommerdmarkten) düzenler. Bu etkinlikler çocuklara ticareti ve para kazanmayı öğretmesi bakımından önemlidir. “Ağaç yaş iken eğilir” anlayışı burada hayat bulur.
Rijssen ve Türk Göçmenleri
Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’ten ithal edilen kenevirler, Rijssen’de iplik, çuval ve diğer sanayi ürünlerine dönüştürülürdü. 70’li yıllarda Jute Fabriek Ter-Horst en Co’da çalışmak üzere Türkiye’nin Aydın, Manisa, Kütahya, İzmir, Kayseri, Adana, Nevşehir, Antep, Antakya ve Denizli illerinden gelen Türk işçiler, şehrin alışık olmadığı yeni bir etnik köken ve kültür grubunu oluşturdu.
Papazları Bir Telaş Alır
O yıllarda papazlar, Pazar günkü dini ayinlerde “İyi bir Hristiyan olarak yaşayalım, artık şehrimize mert, sözü özü doğru Türk Müslümanlar geliyor.” diyerek kilise cemaatini uyarırlardı. Kilise yönetimi ve cemaat, Türklerin gelişinden endişeliydi. Osmanlı torunlarının, Balkan seferlerinde yediği üzümün parasını üzüm çubuğunun dibine bırakan dürüstlüğüyle bilindiği bu insanlar, şehre yeni bir dinamizm getirecekti.
Korkuları Gerçek Oldu Mu?
Korkulan, Anadolu’dan gelen gençlerin Rijssenli Ans, Anya ve Maria gibi genç kızların gönlünü fethedip Müslüman olmalarına yol açmasıydı. Fakat zamanla bu korkular yerini dostluk ve komşuluk ilişkilerine bıraktı. 50 yılı aşkın süredir birlikte yaşayan Türkler ve Hollandalılar, ortak değerler ve torunlarla çok kültürlü bir toplum yapısı oluşturdu.
İki İnanç Bir Yastıkta
Rijssen’de sıkça kullanılan bir söz vardır:
“Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen”
(“İki farklı inanç bir yastıkta olursa, arada şeytan uyur.”)
Bu söylem, farklı inançlardan evliliklere karşı olan geleneksel tutumu yansıtır. Ancak zamanla bu anlayış yumuşamış ve farklı kültürlerden insanların bir arada yaşayabildiği bir ortam oluşmuştur.
Rijssen ve Müslümanların İbadet Yeri Mücadelesi
1980’li yıllarda Rijssen Türk toplumu, kendilerine ait bir ibadet yeri talep etti. Hollanda Diyanet Vakfı’na bağlı bir cami açılması için başvuruda bulunuldu. Eski bir banka binası camiye dönüştürülmek istendi. Ancak plan değişikliği (bestemmingsplan) ve komşuların itiraz süreleri nedeniyle süreç zorlu geçti.
Cami izni sonunda verildi, fakat minare izni verilmedi. Binanın dıştan camiye benzeyen bir kubbe ve sembolik bir minareye sahip olmasına dahi sıcak bakılmadı. Ezanın hoparlörle dışarı verilmesi ise kesinlikle mümkün değildi. Türk toplumu, genellikle alışveriş ve sosyal ilişkiler için komşu şehir Almelo’ya gitmek zorunda kaldı.
Rijssen’de Süryaniler
1970’lerde Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinden (Mardin, Midyat, Şırnak, Nusaybin), Irak, Suriye ve İran’dan Hollanda’ya göç eden Süryani toplumu, Rijssen’de hızlı bir uyum sağladı. Ekonomik ve politik nedenlerle ülkelerine dönme ihtimalleri olmadığı için tüm yatırımlarını Hollanda’ya yaptılar. Rijssen merkezinde Süryanilere ait restoranlar, kuyumcular, lüks saat bayileri ve diğer işletmeler görmek mümkündür.
Hollanda Parlamentosu’nda Bir Süryani Temsilci
Uzun yıllar Hollanda Hristiyan Demokrat Parti (CDA) Rijssen Grup Başkan Vekili olarak görev yapan bir Süryani, 2023 yılında NSC (Nieuw Sociaal Contract) partisinden milletvekili seçilerek Hollanda Temsilciler Meclisi’ne girmeyi başardı. Bu, Süryani toplumu için önemli bir dönüm noktası oldu.
Nereden Nereye?
Rijssen, bir zamanlar mezhepsel farklılıklara ve kültürel çatışmalara sahne olan bir şehirken, bugün farklı inanç ve kültürlerin bir arada yaşayabildiği çok kültürlü bir yer haline gelmiştir. Geleneksel anlayışlarına sıkı sıkıya bağlı olan bu şehir, zamanla değişim rüzgârlarına uyum sağlamayı başarmıştır.