1. Hollanda’da Kaç Kişi Üniversite Eğitimi Görüyor?
Geçtiğimiz günlerde Hollanda’nın ticari ve sanayi faaliyetlerindeki büyümeyi takip ederken, bu işverenlerin ihtiyaç duyduğu iş gücünü Hollanda’nın nasıl karşılayacağını merak ettim. Son aylarda küçülen Hollanda ekonomisi, üretim kapasitesi ve ihracatla birlikte, ülkeye yerleşen göçmen ve mülteci sayısında geçmiş yıllara göre azalma göstermiştir. 2023 yılında Hollanda’ya yerleşen göçmen ve mülteci sayısı 403 bin iken, 2024 yılının ilk altı ayında bu sayı 138 bine düşmüş; aynı dönemde Hollanda’dan yurtdışına göç edenlerin sayısı ise 92 bin olarak kaydedilmiştir.
Hollanda’da Eğitim
Ekonomik büyüme, nitelikli iş gücü ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Bu ihtiyacın karşılanmasının tek yolu ise "eğitim, eğitim ve eğitim"dir. Tabii ki kaliteli ve çağdaş bir eğitim sistemi ile…
Hollanda’nın Özerk Eğitim Sistemi
Hollanda’da eğitim sistemi, mevcut müfredata uygun olmakla birlikte "özerk" bir yapıya sahiptir. Eğitim kurumları, kendi dünya görüşleri, yaşam tarzları, inançları ve kültürel değerlerine uygun bir sistem oluşturabilir. Ancak verilen eğitimin, Hollanda Anayasası’na uygun olması zorunludur.
Hollanda’da toplam 1 milyon 330 bin kişi, ortaöğretim seviyesindeki okullar (MBO/HAVO/VWO), yüksek meslek eğitimi (HBO/Hoger Beroepsonderwijs) ve bilimsel eğitim veren üniversitelerde (WO/Wetenschappelijk Onderwijs) öğrenim görmektedir. Bu öğrencilerin:
Üretim İçin Eğitim
Hollanda eğitim sistemi; bireyin bireysel kapasitesine, becerisine, bilgisine ve ilgisine uygun bir şekilde "üretim için eğitim" anlayışını benimsemektedir. Hollanda’da yerel, bölgesel ve ulusal yönetimlerin, tek tip insan modeli yetiştirme hedefi bulunmamaktadır. Eğitimin temel amacı, bireysel başarıyı ve üretime katılımı desteklemektir. Burada önemli olan bireyin kim olduğu değil, ne ürettiğidir.
2. Hollanda’daki Eğitim Sistemi
Hollanda’da anaokulundan üniversiteye kadar farklı inanç, yaşam biçimi ve dünya görüşlerine göre şekillenmiş bir toplumsal okul sistemi (Verzuiling) bulunmaktadır. Bu sistemde eğitim veren kurumlar şunlardır:
1964 yılından sonra Fas ve Türkiye’den gelen göçmenlerin kalıcı hale gelmesiyle, Museviler gibi diğer azınlıklara verilen eğitim hakkı doğrultusunda İslam okulları da kurulmuştur. Her ne kadar bazı kesimler bu okullara karşı çıksa da, Hollanda Anayasası'nda yer alan eğitim özgürlüğü bu sistemin kabul görmesini sağlamıştır.
2.1 Göçmen Çocuklara Anadil ve Kültürel Eğitim (AOLT)
Hollanda'da yaşayan Türk toplumu, başlangıçta Türkiye’ye geri dönme düşüncesiyle çocuklarına Türkçe eğitimi verilmesini istemiştir. 1970'li yıllarda başlayan bu uygulama kapsamında 35 bin Türk öğrenciye, 500 Türk öğretmen tarafından haftada 4 ila 2,5 saat değişen Türkçe dersleri verilmekteydi.
Ancak, Türkçe eğitiminin çocukların Hollandaca öğrenmesine katkı sağlayacağı teorisine dayanan bu uygulama, 2004-2005 öğretim yılında Hollanda hükümeti tarafından okul saatleri dışına çıkarılmıştır. Bu karara karşı Türk toplumu yeterince tepki göstermemiştir ve ilerleyen yıllarda okul saatleri dışında organize edilmeye çalışılan Türkçe dersleri başarılı olamamıştır.
Bazı Hollandalı eğitimciler ve politikacılar, Türkçe derslerinin kaldırılmasıyla Türk öğrencilerin daha hızlı şekilde Hollanda toplumuna entegre olacağına inanmıştır. Nitekim, Hollanda’da doğan Türklerin %60’ının anadiline yeterince hâkim olamaması nedeniyle evde Hollandaca konuşulması yaygınlaşmıştır.
2.2 Hollanda’da İslam Eğitimi ve Üniversiteleri
Hollanda’da 49 İslami ilkokul ve 4 İslami ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. Bu okullar, üç büyük vakıf tarafından yönetilmektedir:
İslami eğitim veren okullar, Hollanda’daki "sütunlaşma" (verzuiling) sisteminin bir parçası olarak gelişmiş ve yeni Müslüman neslin eğitimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
3. Hollanda’da Eğitimin Tarihçesi: Verzuiling (Sütunlaşma) ve Sekülerleşme
Hollanda toplumu, tarih boyunca farklı inanç grupları arasında rekabete dayalı bir yapıya sahip olmuştur. 18. ve 19. yüzyıllarda dinî gruplar, toplumsal, ekonomik ve siyasi alanda nüfuslarına göre temsil edilmekteydi.
Bu dönemde Hollanda toplumu dört ana gruba ayrılmıştı:
Ayrıca, ülkede 1500’lü yıllardan itibaren yaşayan Museviler, Hindular, Budistler ve Müslümanlar da kendi eğitim kurumlarını kurmuşlardır.
Ancak, 1960 sonrası sekülerleşme süreciyle birlikte dini gruplara bağlı olanların oranı %80'lerden, 2023 yılında %42'ye düşmüştür. Günümüzde, veliler çocuklarına en kaliteli eğitimi sunacak okulları tercih etmektedir.
4. Bir Ömür Boyu Eğitim
Hollanda, vatandaşlarına ve göçmenlere üçüncü veya dördüncü kez eğitim alma fırsatı sunan bir ülkedir. Çalışanlar, işverenleri tarafından finanse edilen eğitimlere katılabilir ve eğitim sonrası belirli bir süre işverene bağlı kalma şartı aranabilir.
Hollanda Vergi Dairesi, belirli şartlar altında eğitim masrafları için vergi iadesi sağlamaktadır. Ayrıca, Hollanda Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı, DUO (www.duo.nl) aracılığıyla 56 yaşına kadar olan bireylere "bir ömür boyu eğitim kredisi" sunmaktadır.
5. 2024 Yılında Hollanda Eğitim Bütçesi
Hollanda hükümetinin 2023 yılı Eğitim, Bilim ve Kültür bütçesi 50 milyar Euro olarak belirlenmiştir. Toplam 433,6 milyar Euro’luk devlet bütçesinden %8,33’lük bir pay eğitim sektörüne ayrılmıştır.
Hollanda eğitim sistemi, bireysel başarıyı ve üretimi teşvik eden, dünya çapında kaliteli bir yapıya sahiptir. Eğitime yapılan yatırım, geleceğe yapılan yatırımdır.
