Türkiye’den Hollanda’ya Yeni Gelenler İçin Mesleki Denklik, Yetki ve İstihdam Süreci: Sorunları Fırsata Çevirmek

Türkiye’den Hollanda’ya Yeni Gelenler İçin Mesleki Denklik, Yetki ve İstihdam Süreci: Sorunları Fırsata Çevirmek

Nejat SUCU

(Yurtdışı diplomalarının denklik ve yetki işlemleri: Diplomawaardering / Erkenning van de buitenlandse diploma’s)

Son yıllarda Türkiye’den Hollanda’ya yerleşenlerin sayısında yeniden artış gözlemlenmektedir. Türkiye, küresel bilgi ve beyin göçü (Kennismigratie) açısından Hollanda’da ikinci sırada yer almaktadır. Hollanda’ya gelenlerin büyük çoğunluğu ise nitelikli, yüksek meslek eğitimi almış ve akademik kariyerini tamamlamış beyaz yakalı göçmenlerden oluşmaktadır.

Bu yazı, kişisel ve toplumsal belleğimin 45 yıllık birikimiyle elde edilen sonuçların bir değerlendirmesidir.

Son yıllarda Hollanda’ya aile birleşimi, öğrenci, mülteci, serbest meslek erbabı (Zzp’ers) ve bilgi göçmenleri yerleşmektedir. Bu yeni göç dalgasının eğitim seviyesi, ilk nesil misafir işçilerden (Gastarbeiders) çok daha yüksektir.

Yurtdışında ve Türkiye’de alınan birçok eğitim Hollanda’da kabul görse de, diplomaların denklik işlemlerinin yapılması ve mesleki yetkilerin tanınması uzun, zorlu ve zahmetli bir süreçtir. Doğru bilgiye ulaşmak, bu süreci hızlandırarak gereksiz yanlış anlamaları ve maliyetleri en aza indirecektir.

Asıl Sorun Nedir?

Hollanda’ya farklı yollarla gelen eğitimli ve yetkin göçmenler bulunmaktadır. Bunlar:

• Mülteciler

• Aile birleşimi yoluyla gelenler

• Bireysel çalışma izni (Tewerkstellingsvergunning) sahipleri

• Bilgi göçmenleri (Kennismigranten)

• Türkiye’den Hollanda’da ekonomik faaliyetlerde bulunan işverenlerin çalışanları

Her ne kadar Hollanda ve Türkiye devlet yetkilileri arasında düzenli görüşmeler ve ortak çalışmalar yapılsa da, en büyük sorunlardan biri “Türkiye’den alınan diplomaların ve yetkilerin Hollanda’da eşdeğer kabul edilmemesi” meselesidir.

Denklik ve Yetkiler Kabul Edildiğinde Ne Oluyor?

Diplomalar ve mesleki yetkiler tanınsa bile, kişinin kendi seviyesine uygun bir işe yerleşmesi kolay olmamaktadır. İş piyasasında arz ve talep dengesi (Vraag en aanbod) belirleyici bir faktör olup, Hollandaca veya İngilizce bilgisi yeterli olsa bile kişinin, mesleki bilgi ve yeteneklerinin altında bir pozisyon kabul etmesi gerekebilir.

Deneme Süreci ve Gönüllü Çalışmalar

Hollanda’da bir işyerinde görev alabilmek için deneme süreci (Proefplaatsing) ile bir pozisyona başlanabilir. Bu süreç genellikle 3 ila 12 ay arasında değişmektedir. Ancak yapılan sözleşmelerin Hollanda İş Hukuku’na (Arbeidsrecht) uygun olması gerekmektedir.

Avrupa Birliği Ülkelerinden Gelenlerin Denklik İşlemleri

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden gelenlerin diplomalarının değerlendirilmesi ve yetkilerinin tanınması daha kolaydır. AB ülkeleri arasında bu süreci kolaylaştıran birçok anlaşma bulunmaktadır.

Ek Eğitimin Önemi

Hollanda’da tüm denklik ve yetki işlemleri tamamlanmış olsa bile, güvenli bir gelecek ve istikrarlı bir iş hayatı için ek meslek eğitimi veya kurslar (Om/bijscholing) almak zorunlu olmasa da büyük bir avantaj sağlamaktadır.

Hollanda’da kalıcı bir yaşam kurmak için yalnızca diplomaların tanınması yeterli olmayabilir. İş piyasasında başarılı olmak için Hollandaca’yı iyi derecede bilmek ve Hollanda’da bir ek meslek eğitimi almak büyük önem taşımaktadır.

Koruma Altındaki Meslekler

Hollanda’da yaklaşık 200 meslek, belirli düzenlemelere tabi olup, yalnızca Hollanda vatandaşları tarafından icra edilebilmektedir.

Özellikle sağlık sektörü bu mesleklerin başında gelmektedir. Doktor, hemşire ve hasta bakıcı gibi meslekler, BİG kayıt sistemi (BİG-registratie) kapsamında koruma altındadır. Daha fazla bilgi için: www.bigregister.nl.

Ayrıca veterinerlik yetki belgesi almak isteyenler için: www.diergeneeskunderegister.nl .

Denklik ve Yetki İçin Başvuru Süreci

Eğitim süresince alınan diploma, transkript, bonservis ve yetki belgeleriyle UWV Werkbedrijf veya ikamet edilen belediyenin Sociale Zaken birimiyle randevu alınabilir.

Diploma Çevirileri:

Diploma ve belgelerin çevirileri UWV Werkbedrijf, belediyelerin sosyal yardım birimleri veya Afdeling Nieuwkomers (Yeni Gelenler Bölümü) aracılığıyla sağlanabilir. Yeminli bir mütercim aracılığıyla da çeviriler yaptırılabilir.

Denklik ve Yetki Veren Kurumlar

Hollanda’da her meslek grubu için denklik işlemleri farklı kurumlar tarafından yürütülmektedir.

1. Hollanda’daki Akademik Unvanlar

• İngenieur (ing.) Teknik, Tarım veya Çevre alanında Yüksek Meslek Eğitimi

• Baccalaureus (bc.) Diğer Yüksek Meslek Eğitimleri

• İngenieur (ir.) Teknik, Tarım ve Çevre alanında Üniversite Eğitimi

• Meester (mr.) Hukuk Eğitimi

• Doctorandus (drs.) Üniversite Eğitimi

• Doctor (dr.) Bilimsel Doktora

2. Denklik Başvuruları İçin Yetkili Kurumlar

• Hollanda Eğitim Bakanlığı (DUO): www.duo.nl

• Uluslararası Diploma Değerlendirme Kurumu (IDW): www.idw.nl

• Yüksek Öğrenim İşbirliği Kurumu (Nuffic): www.nuffic.nl

• Hollanda İşverenler Sendikası (SBB): www.sbb.nl

Türkiye’de Denklik ve Yetki Süreci

Türkiye’ye geri dönmeyi düşünenler için bazı denklik işlemlerini Hollanda’dayken tamamlamak büyük avantaj sağlamaktadır.

1. Diploma Tasdiki (Legalisatie): Hollanda’daki mahkemeler, noterler ve belediyeler tarafından yapılır.

2. Diploma Değer Tespiti (Statusverklaring): Belgelerin akademik ve mesleki olarak tanınmasını sağlar.

3. Öğretmenlik Yetki Belgesi (Verklaring van onderwijsbevoegdheid): Eğitim sektöründe çalışmak isteyenler için gereklidir.

Başvurular için yetkili kurumlar:

• T.C. Yükseköğretim Kurulu (YÖK): www.yok.gov.tr

• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB): www.meb.gov.tr

• Türkiye İş Kurumu (İŞKUR): www.iskur.gov.tr

Sonuç

Türkiye’den Hollanda’ya gelen eğitimli bireyler için mesleki denklik ve yetki süreci zorlu olsa da, doğru bilgi ve yönlendirmelerle bu süreci kolaylaştırmak mümkündür.

Hem Hollanda’da hem de Türkiye’de kariyer yapmak isteyenler için, dil bilgisi, ek eğitim ve resmi süreçlerin iyi takip edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Başarılar ve bol şanslar dilerim!

Derleyen ve yazan: Nejat SUCU